Lazarev grad, šest vekova ponosa
Kada je sagrađen, nema sumnje, bio je apsolutni hit u srednjovekovnoj Srbiji. Moderan grad – tvrđava, moderan dvor, moderna crkva. Sve je bilo u novom, do tada neviđenom, graditeljskom stilu. Pričalo se o njemu uzduž i popreko naše Srbije, i svih „kasnijih“ Srbija-sve do današnjih dana i ove Srbije kada počinje obnova jednog od najvažnijih spomenika kulture.
Šesto godina Lazarev grad u Kruševcu intrigira i pleni svojom harizmom. Sve vezano za prestoni knežev grad puno je neke lepote koja izaziva ponos.
Prestonica iz snova
Legenda kaže da su knez Lazar i kneginja Milica jednom prilikom zanoćili na brdašcu iznad Zapadne Morave. Tu je kneginja usnula Stefana Nemanju koji joj je savetovao da novu prestonicu grade baš na mestu gde su zanoćili. Knez Lazar nije mnogo razmišljao, poslušao je san. Krenuo je da gradi prestoni grad Kruševac koji će poneti harizmu kakvu je i sam imao. Šesto i „kusur“ godina kasnije, podići će mu spomenik koji će slaviti čoveka koji se žrtvovao radi drugih.
Prvo je sagrađen Mali grad i donžon kula sa četiri sprata, visoka 20 metara, pa bedemi da brane grad, čvrsti široki do dva metra, nekoliko kula za odbranu, šanac. Unutar utvrđenja smestio je svoj dvor, pomoćne zgrade a kada mu se rodio sin Stefan, 1377. godine dao je da se sagradi crkva posvećena Svetom Stefanu, inače zaštitniku Nemanjića.
U delu grada koji se danas zove Stara čaršija, a u Lazarevo vreme je bio deo podgrada, smestio je zanatske radnje i trgovine.
Ali, dok se gradila prestonica, razmišljalo se kako joj dati ime. Trebalo ga je izmisliti jer na tom mestu ničega pre nije bilo. U nedostatku autentične priče, sasvim je prihvatljiva priča da je Kruševac dobio naziv po oblom kamenu koji nosi naziv krušac, kojim je zidan grad.
Knez Lazar, ipak, neće dugo uživati u udobnosti i lepoti svoga grada. Desetak godina nakon izgradnje, pričestiće se sa svojom vojskom u crkvi Lazarici i krenuti put Kosova ravnog odakle se 1389. godine neće vratiti. U krvavoj najslavnijoj srpskoj bici svih vremena, poginuće sav cvet srpske aristokratije, junaštva i plemenitosti zajedno sa knezom. Poginuće i turski sultan Murat I, a srpski poraz postaće najslavniji poraz u istoriji srpskog naroda.
Sedište Lazarevića
Gradom posle kneževe pogibije upravlja kneginja Milica, a zatim naslednik Stefan Lazarević. Zbog neprekidne opasnosti od Turaka koji nadiru, Stefan1408. godine seli prestonicu u novi grad koji je dobio na poklon od Mađara – Beograd. Ali Lazarevićima će biti i dalje stalno sedište u Kruševcu.
Nekoliko godina kasnije, Turci će razoriti prestoni grad njegovog oca. Srbi će ga ponovo na kratko osvojiti. U jednom od tih osvajanja nastaće i popularan nadimak Kruševljana: čarapani će postati zato što su tokom noćnih prepada skidali opanke da ne lupaju i prikradali se Turcima u čarapama. Navodno su i konjima stavljali vunene čarape.
Kada su prelepi knežev dvor i grad Turci konačno osvojili 29.avgusta 1427. godine, sultan je Lazarev grad nazvao Aladža Hisar-Šareni grad i pretvorio ga u jaku pograničnu tvrđavu u koju je smestio glavnog zapovednika granice Feriz Bega. Zapovednik je raspolagao sa 47.000 vojnika koji su držali na oku Đurđa Brankovića i njegovu zemlju koja je ukupno brojila oko 100.000 duša.
Kruševac je mesto sa nepovratnom harizmom bio i 1458. godine kada je Mahmut paša Anđelović doveo u Kruševac drvodelje i brodograditelje iz Carigrada i Galipolja. Želelo je da tu gradi brodove koje bi Moravom spuštao u Dunav. Da se to ostvarilo – Srbija bi danas bila rečna silna.
Dijana Dimitrovska
autori beograd car dušan crkva crna gora Dijana Dimitrovska dinastija dirigent doktor film freske glumac glumica istorija istoričar knez lazar knjiga manastir manastiri more muzika muzičar nauka naučnik nebojša đorđević nemanjići pesnik pisac pozorište pravoslavlje profesor profesorka reditelj slikar slikarka SPC srbi Srbija srednjovekovna srbija stefan nemanja stefan prvovenčani svi srpski vladari tvrđava umetnost voda
