Obedska bara, mesto gde klija sreća
Koliko se samo morala namučiti reka Sava da skrene svoj tok, svu onu silnu vodu koju nosi iz Slovenije, kako bi napravila carstvo za život koji na vlažnom tlu buja kao kvasac. Tu je reka u Obedskoj bari, u južnom Sremu, stvorila carstvo za ptice, za biljke, za ribe, za vodozemce, za lotose, za paprat za jedinstvene barske orhideje, za mnoge vrste koje su vremenom postale endemske, pa i za čoveka koga je kao magnet privlačila sva ta vodena lepota.
Veliko carstvo podeljeno u dva dela, daje lepotu različitosti. Jedan deo Obedske bare koji je voden zove se Potkovica i nalazi se na obodu sela Obrež i Kupinova čuvenog mesta u kome su stolovali srpski despoti. Drugi deo nosi naziv Kopito ( ili Kupinske grede) i u njemu caruju prastare šume hrastova.
Ovo carstvo koje teritorijalno pripada opštini Pećinci, na sat i po od srpske prestonice, jedno je od najstarijih zaštićenih područja na svetu, zapravo drugo, odmah posle američkog parka Jelouston, kako vole da se pohvale Sremci.
Svakako je najstarije zaštićeno područje u Srbiji, i to zahvaljujući austrougarskom dvoru koji je 1874. godine, shvatajući posebnost Obedske bare – proglasio ovo područjem carskim lovištem i tako ga zaštitio od ljudi. Posle sloma Austrougarske, područje Obedske bare biva u sastavu Kraljevine Srbije, a zatim i Kraljevine SHS kada 1919. godine postaje zaštićeno kraljevsko lovište dinastije Karađorđević. Od 1980. godine Obedska bara je svrstana u spisak područja od izuzetnog značaja za ptice Evrope.
Na ovom mestu gde je tvorac iskazao talenat stvarajući neverovatne vrste, čovek ne zna čemu prvo da se divi.
Ako pogleda u vodu – videće ribu čikov koja je autohtona vrsta, štuku, šarana karaša, videće barske kornjače, vodene zmije, videće dabrove koji su se vratili. Ako pogleda zemlju – videće divlje mačke, kune zlatice, vidre, videće prastare hrastove lužnjake, i jasen, belu i crnu topolu, grab, brest, cer…videće biljku testericu, aldrovandu, barsku paprat, močvarnu orhideju, iđirot, barski petolist, banatski različak… Ako mu pogled ode uvis – nebom će špartati orlovi belorepani, sokolovi lastavičari, šljuke, čaplje, crne i bele rode sve zavisi koje je godišnje doba, jer u Obedskoj bari živi 91 vrsta gnezdarica i 128 vrsta prolaznica, zimovalica i lutalica. A kad padne suton na scenu će izlepršati i slepi miš ljiljak i nebrojena buba i mušica za kojima on traga. U prostranim šumama čovek će naći oko 180 gljiva i najrazličitije mahovine, kažu čak oko 50 vrsta.
Ali Obedska bara nije samo lepota koja nadahnjuje, ona ima posebno mesto u srpskoj istoriografiji. Na obodu močvare u srednjem veku, u sada jedva vidljivim ostacima, stolovali su srpski despoti. Tu je krajem 13. veka sagrađena od lomljenog kamena i opeke tvrđava i grad Kupinik kao granično utvrđenje ugarskog kralja koje zatim prelazi u srpske ruke u 15. veku. Đurađ Branković, najbogatiji srpski vladar ikada, dogradiće topovske kule na vodenoj tvrđavi, a sagradiće i svoju dvorsku crkvu posvećenu Svetom Luki u blizini koju je povezao mostom.
U tu crkvu i despotski grad Kupinik stići će 1486. godine i despotica Angelina sa sinovima Jovanom i Đorđem, i sa moštima pokojnog muža Stefana Slepog Brankovića koje je na epskom putovanju nosila iz Italije, gde je despot prvobitno sahranjen. Ona će obnoviti crkvu kako bi mogla na sveto mesto položi mošti despota Stefana Brankovića i osnovati manastir Obed po kome će i Obedska bara dobiti naziv.
Legenda koja je neprevaziđene u lepoti, kazuje da je despotica Angelina sa sinovima doplovila u Kupinik na lađi od čijeg drveta je zatim sagrađena drvena crkva.
Ta crkva Svetog Luke koju narod zove jednostavno crkva Svete majke Angeline držala se vekovima, Turci su je rušili, narod iznova gradio, ali konačno je savladao zub vremena tridesetih godina prošlog veka, zbog čega je SPC 2008. godine temeljno obnovila ovaj sveti manastir. Ona je najstarija srpska crkva severno od Save.
U ovom čudesnom kraju gde život izbija iz svakog atoma zemlje i vode, može se gledati prošlost kroz etno kuću od pletera – pruća, pleve, slame i blata i krovom je od trske u kakvima se nekada živelo. Ili kroz Muzej hleba koji je još 1995. godine osnovao slikar Slobodan Jeremić Jeremija želeći da prikaže kako se mesio hleb, i za kakve prilike. Tu je i drvo spomenik, prastara crna topola( zaštićena zakonom) koja priča drevnu priču posebno u leto kad njeni listovi zatrepere.
Mnogo je čudesa u Obedskoj bari i oko nje, i tu se čovek prosto pogubi u lepoti, pa ne zna kud će pre gledati, u nebo, zemlju ili u vodu. Ali kud god da pogleda – preplaviće ga smiraj i osećanje sreće što je tu.
Dijana Dimitrovska, BCM januar 2025.
.
autori beograd car dušan crkva crna gora Dijana Dimitrovska dinastija dirigent doktor film freske glumac glumica istorija istoričar knez lazar knjiga kosovski boj manastir manastiri more muzika muzičar nauka naučnik nebojša đorđević nemanjići pesnik pisac pozorište profesor profesorka reditelj slikar slikarka SPC srbi Srbija srednjovekovna srbija stefan nemanja stefan prvovenčani svi srpski vladari tvrđava umetnost voda
.
