Bela Stena je, kaže legenda, utvrđeni pogranični grad, koji je podigao car Dušan kome je pomagala vila Razvigora…  Bila je to čvrsta odbrambena tvrđava dužine 85 metara, šrioka 45, na dobroj strateškoj  poziciji sa koje se mogao kontrolisati put između moravske i kolubarske doline.

  Tvrđava u selu Krčmaru, nedaleko od Divčibara i Mionice, u staro vreme bila je na granici između srpske države i Ugarske, a kasnije između turske imperije i Srpske despotovine. Imala je  stalnu posadu koju su sačinjavali plaćeni vojnici, a tokom rata i mesno stanovništvo, kojim je upravljao vojni zapovednik, dok je civilnim delom grada upravljao knez.

  Ova tvrđava, koja se prvi put pominje 1392. godine u povelji ugarskog kralja Žigmunda kao Castrum Belasztena, igrala je važnu ulogu u srpskom carstvu koje je bilo u usponu i kasnije, kada će se, sredinom 15. veka, naći pred konačnim slomom.

   Štitila je ona carstvo Dušana Silnog, a zatim i njegovog sina Uroša V Nemanjića, bila je tu u vreme Mrnjavčevića koji su sa carem Urošem V zajedno vladali… U to doba se kraljević Andrijaš Mrnjavčević, brat Kraljevića Marka, zaljubio u vilu Razvigoru. Brojne legenede u divčibarskom kraju pamte ljubav čoveka i vile i krase ionako čarobni kraj.

   Ali, neće moći ni vila Razvigora da spreči njenu propast kada  Osmanlije krenu u završno osvajanje  Despotovine. 

  Posle smrti despota Đurđa Brankovića  1456. godine, koji tvrđavu obnovio, ali i posle  unutrašnjih sukoba Brankovića, utonuće u mrak. Sultan Mehmed II Osvajač krenuće u konačni obračun sa Srbijom sa ogromnom vojskom koja je nadirala Carigradskim drumom i drugim pravcima. Bela Stena će pasti konačno 10. maja 1458. godine, godinu pre pada Smedereva i konačne propasti Srbije.

     U vekovima koji će proleteti nestajaće polako sa lica zemlje, tamošnji  narod će uzimati kamen po kamen od drevne tvrđave  za svoje potrebe, oduzimajući joj poslednje materijalne ostatke.

   Neće biti tu zanosne vile Razvigore da pomogne tvrđavi da preživi. Biće da se negde poduže zadržala.

    Dijana Dimitrovska, BCM

autori beograd car dušan crkva crna gora Dijana Dimitrovska dinastija doktor film freske gitara glumac glumica istorija istoričar knez lazar knjiga kosovo i metohija kosovski boj manastir more muzika muzičar nebojša đorđević nemanjići pesnik pisac pozorište pravoslavlje profesor profesorka reditelj slikar slikarka SPC Srbija srednjovekovna srbija stefan nemanja stefan prvovenčani svi srpski vladari teatar turci tvrđava umetnost vera