Smenjivali su se tu najrazličitiji narodi od pradavnina, i Rimiljani, Vizantinci, Vizigoti, Avari, Sloveni, a vidre kojih je tu bilo izgleda oduvek, dočekivale su i ispraćale sa istorijske scene sve njih. Bile su tu i u daleko i maglovito vreme prednemanjića koje nam nije ostavilo mnogo zapisa o dinastijama koje su vladale tadašnjom Srbijom.
Arheološka istraživanja provedena poslednje decenije na lokalitetu tvrđave Brangović, u okolini Valjeva, potvrdila su da su ova lepa stvorenja živela u kanjonu Gradac, gde je i misteriozna tvrđava Brangović, pre više od 1600 godina, baš kao i danas.
Misteriozna tvrđava koja tek treba da se „ otkriva“ nastala je u 4. veku. Imala je izuzetno debele zidove i, nekoliko manjih i veliku donžon kulu.
Smeštena da bolje ne može biti, nedostupna sa svih strana, bio je odlično mesto za bezbedan život.
U središtu utvrđenja, pronađeni su ostaci crkve koja je podignuta, najverovatnije, prilikom obnove tvrđave koja se dogodila krajem 5. ili početkom 6.veka. Crkva je podignuta preko neke starije građevine iz 4.veka koja je bila izgorela. Bila je to jednobrodna građevina, sa kamenim zidovima (sačuvanim u visini od dva metra). Pod crkve bio je od maltera kao i zidovi i to, kažu arheolozi, od izuzetno kvalitetnog maltera koji se sačuvao do danas.
U oltarskoj apsidi crkve otkriveno je kameno sedište za episkopa i sveštenike, zbog čega se smatra da je Brangović bilo središte episkopije za ovaj deo Balkana, baš kako i govori neko daleko predanje.
Ukoliko u daljim istraživanja dokazi to potvrde, otkrivena crkva u utvrđenju Brangović predstavljaće najstariju crkvu u Šabačko-valjevskoj eparhiji, dok će utvrđenje Brangović poneti titulu najstarijeg urbanog mesta od 1600 godina.
Crkva u tvrđavi Brangović ipak nije bila dugogo veka: već krajem 6. veka srušena je tokom slovenske i avarske opsade. I taj događaj je ostavio duboke tragove na lokalitetu.
Bitka za tvrđavu se vodila dugo i uporno o čemu svedoče brojno oružje i polomljeno i celo, nađeno u zidinama.
Uz samu crkvu, na lokalitetu Brnagović arheolozi su pronašli dve prostorije i ozidanu grobnicu koja je opljačkana još u antičko doba.
Otkriven je i još stariji sloj iz predrimskog perioda, moguće iz 1. ili 2. veka, sa obiljem keramike, kostiju raznih domaćih i diljih životinja koje su uglavnom pečene, zatim dosta novčića, ruda, pa čak i paste od stakla.
Grad je postojao još u praistoriji, u gvozdenom dobu, a napušten je definitivno u 10. veku, ili kako kaže arheolog Radivoje Arsić, najverovatnije u vreme ratova srpskog kneza Časlava sa Ugarima.
Otkrivanje novih slojeva prošlosti na utvrđenju Brangović oduševilo je arheologe i zbog činjenice što ono može da dočara život pre dinastije Nemanjić.
Budući da je Brangovina bila važna strateška tačka na antičkom putu koji je spajao kotlinu u kojoj se nalazi današnje Valjevo sa Podrinjem i rudarskim delovima koji su davali zlato, srebro, bakar i olovo, može se rekonstruisati život iz prednemanjićkog perioda.
Dva veka pre Nemanjića na prostoru gde je danas tvrđava Brangović cvetala je država Srba koja se prostirala između Drine i Save. Utvrđenje Brangović i istina o njemu može da pomogne da se bolje osvetli država Srba pre Nemanjića.
Manasija izroni kao dvorac iz bajke iza krivine i zbuni vas sasvim. Stranac pomisli da iza zidina moćne i romantične tvrđave čeka neka princeza svog princa iz bajke. Ali te čvrste, lepe zidine kriju manastir Resavu, nazvan kasnije Manasija. Dragulj srpske srednjovekovne arhitekture.
Podignut u slavu Boga i srpskog despota.
Dao je srpski despot Stefan Lazarević da se podigne ovo zdanje, u duhu nemanjićke tradicije, baš kako su radili i njegov otac i deda. Podizanje je trajalo čitavih jedanaest godina, od od 1407. do 1418. godine.
Gradila se u teško vreme. Srbija posle Kosovskog boja, oslabljena, destabilizovana, sa stalnim strahom od turske najezde i pritiscima Ugarske sa severa. Posle smrti kneza Lazara, kneginja Milica je vladala sama, uz mnogo muka, a kada je mladi despor stasao, predala mu srpski presto i povukla se u manastir odakle je nastavila da mu pomaže.
Mladi knez Stefan imao je težak zadatak, da pomiri posvađanu vlastelu, i da ojača zemlju.
Odlično se snašao. Kada je ojačao, naložio je da se gradi Manasija. Prvo je sagrađena manastirska crkva posvećena Svetoj trojici. Pripada crkvama Moravske arhitektonske škole, ali od većine se razlikuje time što je izgrađena od pravilnih tesanika kamena, bez ikakvih keramoplastičnih detalja na fasadi.
A onda je ovaj, možda najbogatiji od svih srpskih vladara, uvideo da je lepo zdanje lako osvojiti, pa je naložio da se oko manastira Manasija podigne utvrđenje.
Na visokim zidinama tvrđave nalazilo se 11 kula i donžona, a najveća i najlepša među njima – Despotova kula. I danas one krase utvrđenje, predstavljajući jedan od najočuvanijih srednjovekovnih vojnih utvrđenja u Srbiji.
U manastirskom kompleksu pored crkve, nalaze se i ostataci stare biblioteke i konak koji je obnovljen.
U biblioteci koja treba da se obnovi, u drugoj polovini 15. veka začela se resavska škola koja će vremenom od Manasije učiniti kulturno i književno središte srednjovekovne Srbije.
Iako je Manasija izuzetno očuvana, skladna i lepa, najlepše u njoj su zapravo freske.
I pored teških oštećenja, živopis u crkvi spada u red najznačajnijih ostvarenja srpskog srednjovekovnog slikarstva.
Likovi velikih proroka, anđela, jevanđelista izgledaju profinjeno. Tu su predivne kompozicije Pričešće apostola i Poklonjenje Agnecu, starozavetne scene, razni svetitelji, arhanđeli, Uspenje Bogorodice i portret despota Stefana sa modelom crkve u ruci.
Sin kneza Lazara i knjeginje Milice za svog života sagradio je sebi mauzolej u kome će biti sahranjen i to je prikazao na zapadnom zidu crkve.
U priprati se očuvao jedinstveni mozaični pod od raznobojnih kamenih pločica od kojih je sastavljen krst sa dekorativnom rozetom.
Ima šta da se vidi u ovom manastiru koji predstavlja jedan od najznačajnijih spomenika srpske srednjovekovne kulture i najznačajnija građevina koja pripada takozvanoj Moravskoj školi.
Stefan Lazarević je sahranjen u svojoj zadužbini. DNK analiza koja je urađena kada su prilikom rekonstrukcije crkve pronađeni zemni ostaci – to je potvrdila. Pripadaju despotu Stefanu Lazareviću.
Dijana Dimitrovska
Izuzetna
Manasija spada među najkompletnije očuvane srednjevekovne manastirske celine u Srbiji i najbolje očuvani vojni objekat. Zbog toga je proglašena za kulturno dobro od izuzetnog značaja.
Beograd
Zahvaljujući despotu Stefanu Lazareviću – Beograd je danas srpski. On se u jednom političkom zaokretu početkom 1404. godine priklonio Ugarskoj zbog čega je dobio vojne garancije a uz to i još Mačvu i Beograd.
Tvrđava Brangović i njeni veseli „stanovnici“ dalje priča svoju milenijumsku priču. Smenjivali su se tu najrazličitiji narodi od pradavnina, i Rimiljani, Vizantinci, Vizigoti, Avari, Sloveni, a vidre kojih je tu bilo oduvek dočekivale su i ispraćali sa istorijske scene sve njih. Bile su tu i u daleko i maglovito vreme prednemanjića koje nam nije ostavilo mnogo zapisa o dinastijama koje su vladale tadašnjom Srbijom.
Arheološka istraživanja provedena poslednje decenije na lokalitetu tvrđave Brangović, u okolini Valjeva, potvrdila su da su ova lepa stvorenja živela u kanjonu Gradac, gde je i misteriozna tvrđava Brangović, pre više od 1600 godina, baš kao i danas.
Misteriozna tvrđava koja tek treba da se „ otkriva“ nastala je u 4. veku. Imala je izuzetno debele zidove i, nekoliko manjih i veliku donžon kulu.
Smeštena da bolje ne može biti, nedostupna sa svih strana, bio je odlično mesto za bezbedan život.
U središtu utvrđenja, pronađeni su ostaci crkve koja je podignuta, najverovatnije, prilikom obnove tvrđave koja se dogodila krajem 5. ili početkom 6.veka. Crkva je podignuta preko neke starije građevine iz 4.veka koja je bila izgorela. Bila je to jednobrodna građevina, sa kamenim zidovima (sačuvanim u visini od dva metra). Pod crkve bio je od maltera kao i zidovi i to, kažu arheolozi, od izuzetno kvalitetnog maltera koji se sačuvao do danas.
U oltarskoj apsidi crkve otkriveno je kameno sedište za episkopa i sveštenike, zbog čega se smatra da je Brangović bilo središte episkopije za ovaj deo Balkana, baš kako i govori neko daleko predanje.
Ukoliko u daljim istraživanja dokazi to potvrde, otkrivena crkva u utvrđenju Brangović predstavljaće najstariju crkvu u Šabačko-valjevskoj eparhiji, dok će utvrđenje Brangović poneti titulu najstarijeg urbanog mesta od 1600 godina.
Crkva u utvrđenju Brangović ipak nije bila dugogo veka: već krajem 6. veka srušena je tokom slovenske i avarske opsade. I taj događaj je ostavio duboke tragove na lokalitetu.
Bitka za tvrđavu se vodila dugo i uporno o čemu svedoče brojno oružje i polomljeno i celo, nađeno u zidinama.
Uz samu crkvu, na lokalitetu Brnagović arheolozi su pronašli dve prostorije i ozidanu grobnicu koja je opljačkana još u antičko doba.
Otkriven je i još stariji sloj iz predrimskog perioda, moguće iz 1. ili 2. veka, sa obiljem keramike, kostiju raznih domaćih i diljih životinja koje su uglavnom pečene, zatim dosta novčića, ruda, pa čak i paste od stakla.
Grad je postojao još u praistoriji, u gvozdenom dobu, a napušten je definitivno u 10. veku, ili kako kaže arheolog Radivoje Arsić, najverovatnije u vreme ratova srpskog kneza Časlava sa Ugarima.
Otkrivanje novih slojeva prošlosti na utvrđenju Brangović oduševilo je arheologe i zbog činjenice što ono može da dočara život pre dinastije Nemanjić.
Budući da je Brangovina bila važna strateška tačka na antičkom putu koji je spajao kotlinu u kojoj se nalazi današnje Valjevo sa Podrinjem i rudarskim delovima koji su davali zlato, srebro, bakar i olovo, može se rekonstruisati život iz prednemanjićkog perioda.
Dva veka pre Nemanjića na prostoru gde je danas utvrđenje Brangović cvetala je država Srba koja se prostirala između Drine i Save. Utvrđenje Brangović i istina o njemu može da pomogne da se bolje osvetli država Srba pre Nemanjića.
